Πιστεύω ότι ο τουρισμός θα είναι όλο και περισσότερο μοχλός ανάπτυξης και ευημερίας για τη Λέρο και τους συμπολίτες μου, παράλληλα με την ανάπτυξη του πρωτογενούς τομέα και των υπολοίπων υπηρεσιών που απαιτούνται.
Γι’ αυτό έχει έρθει και η στιγμή να δώσουμε στο τουριστικό προϊόν που προσφέρουμε μια ταυτότητα και ένα ποιοτικό άλμα, ώστε να μπορέσουμε να ανταπεξέλθουμε στην δύσκολη αυτή περίοδο, αλλά και στον ανταγωνισμό που υπάρχει στον τομέα αυτό.
→ Η ταυτότητα του τουρισμού που μπορεί να προσφέρει η Λέρος δεν είναι ούτε του μαζικού τουρισμού που μπορούν να προσφέρουν άλλα νησιά, ούτε του ιδιαίτερα θεματικού τουρισμού που κάποια άλλα νησιά έχουν από «κληρονομιά» (όπως η Πάτμος με το μοναστήρι της, ή όπως η Ρόδος με τα μνημεία της, ή ακόμα η Κως με τον Ιπποκράτη). Παρ’ όλα ταύτα η Λέρος έχει πολλά άλλα χαρίσματα, και συνεπώς μπορεί να πάρει την μερίδα του τουριστικού προϊόντος που της αντιστοιχεί, εφόσον μπορέσει να αναδείξει αυτά τα χαρίσματα αφενός και αφετέρου εφόσον μπορέσει να μειώσει (αν όχι να εκμηδενίσει) τα αρνητικά και τα μειονεκτήματα.
Εκτός από τα γενικά συγκριτικά πλεονεκτήματα της Λέρου λόγω θέσης (συγκοινωνιακός κόμβος, κλπ), η Λέρος έχει κύρια να επιδείξει την πράσινη φύση της, τους πολυποίκιλους κόλπους της, την φιλοξενία της, την ήρεμη αλλά ταυτόχρονα όχι ανιαρή τοπική ζωή της. Θα φανεί οξύμωρο, αλλά ακόμα και το γεγονός ότι δεν εξαρτάται πλήρως από τον τουρισμό (όπως άλλα νησιά) είναι ένα συγκριτικό της πλεονέκτημα για το είδος τουρισμού που θέλει να προσελκύσει.
Τελικά αυτή είναι η τουριστική ταυτότητα της Λέρου: πράσινο νησί, με μαγευτικούς όρμους, φανταστική θάλασσα, ήρεμη αλλά πολυποίκιλη και ενδιαφέρουσα ντόπια ζωή, αγνά αυθεντικά προϊόντα, αγνούς αυθεντικούς ανθρώπους, αγνή ζωή. Αυτό είναι το προϊόν που μπορούμε να προσφέρουμε σαν τουριστικός προορισμός, Και οι επισκέπτες που μπορούν να προσελκυστούν από ένα τέτοιο προϊόν είναι συνήθως μεσαίου-ψηλού οικονομικού και πολιτισμικού επιπέδου, με ανώτερη μόρφωση συνήθως, και με απαιτήσεις για ότι αφορά το επίπεδο και την αυθεντικότητα των προσφερόμενων υπηρεσιών. Εν ολίγοις είναι άτομα που δεν έχουν ιδιαίτερη έφεση στον μαζικό τουρισμό, απαιτούν προσωπική και όχι απρόσωπη μεταχείριση, προορισμό με «ονοματεπώνυμο» και όχι απρόσωπη διαμονή σε οποιαδήποτε παραλία και σε οποιεσδήποτε συνθήκες.
→ Με βάση τα παραπάνω είναι φανερό ότι σαν τουριστικός προορισμός πρέπει να αξιοποιήσουμε και να καλλιεργήσουμε τα πλεονεκτήματά μας, και να ελαχιστοποιήσουμε τις αδυναμίες μας, να ενισχύσουμε την ταυτότητα της Λέρου τουριστικά (αλλά και όχι μόνον τουριστικά), να δημιουργήσουμε για την Λέρο αυτό που οι οικονομολόγοι του μάρκετινγκ και οι διαφημιστές ονομάζουν «brand name».
Σαν πλεονεκτήματά μας αναφέρω επιγραμματικά:
– Την φύση (πράσινο, παραλίες, όρμοι, περιοχές φυσικού κάλλους, κλπ)
– Το γεγονός ότι είμαστε συγκοινωνιακός κόμβος και συνεπώς μπορούμε να παίξουμε ρυθμιστικό ρόλο στον τουρισμό του βορείου συγκροτήματος της Δωδεκανήσου
– Η διατήρηση (ακόμα, παρ’ όλες τις καταστροφικές επεμβάσεις που έχουν γίνει) της νησιώτικης παραδοσιακής μορφής της Λέρου
– Τα ιστορικά και πολιτιστικά μνημεία της Λέρου και γενικά το πλούσιο πολιτισμικό απόθεμα του νησιού μας
– Η πολυποίκιλη και ακραιφνώς δωδεκανησιακή τοπική κοινωνική ζωή, με την διατήρηση των παραδόσεών μας
– Το γεγονός ότι η οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική δομή του νησιού μας δεν εξαρτάται από την τουριστική ζωή και κατά τους καλοκαιρινούς μήνες μόνον, αλλά είναι πολυποίκιλη και σε αρκετούς τομείς
– Το θαλάσσιο μέτωπο της Λέρου με την ποικιλία και τις δυνατότητες ανάπτυξης δραστηριοτήτων που προσφέρει.
Σαν μειονεκτήματά μας αναφέρω τα παρακάτω, επιγραμματικά πάλι:
– Η απόσταση της Λέρου (συγκοινωνιακά) από τα κέντρα (εθνικά και τοπικά), και η δυσκολία ανεύρεσης συγκοινωνιακών μέσων
– Η έλλειψη ολοκληρωμένων βασικών υποδομών (ύδρευση, αποχέτευση, συγκοινωνίες, οδικό δίκτυο, κλπ)
– Προβληματικές δομές εισόδου και υποδοχής (αεροδρόμιο, λιμάνια, μαρίνες)
– Η ελλιπής περιβαλλοντική και επαγγελματική παιδεία του πληθυσμού της Λέρου
– Η ρύπανση (περιβαλλοντική, απορριμμάτων, ακόμα και ηχορρύπανση)
– Η μη ανεπτυγμένη επιχειρηματικότητα, που συχνά βρίσκει ανυπέρβλητα εμπόδια ακόμα και από την ίδια τη δημοτική αρχή
→ Βασικές προϋποθέσεις, για ότι αφορά τον Δήμο μας, για την αξιοποίηση των πλεονεκτημάτων μας και την ελαχιστοποίηση των μειονεκτημάτων είναι:
- Αξιοποίηση ευκαιριών ανάπτυξης από τον Δήμο, στα πλαίσια εθνικών και ευρωπαϊκών προγραμμάτων.
- Δημιουργία περιβαλλοντικής συνείδησης στους δημότες (αλλά και στην ίδια τη δημοτική μηχανή), με στόχο την ανάδειξη της Λέρου σαν οικολογικά ευαισθητοποιημένος προορισμός
- Δημιουργία δομών διευκόλυνσης της επιχειρηματικότητας
- Δημιουργία δομής στον Δήμο για τον συντονισμό και τη χάραξη μιας τουριστικής πολιτικής του Δήμου ώστε να πάψουν να υπάρχουν μόνο απλά ευχολόγια και περιστασιακές, πρόχειρες, ξεκομμένες και συχνά αντιφατικές ενέργειες προβολής.
→ Οι Βασικοί τομείς που βλέπω συνεπώς για την εξέλιξη των δράσεών μας αναφορικά με τον τουρισμό είναι οι παρακάτω:
Υποδομές και έργα.
Η εκπαίδευση σαν τουριστική υποδομή.
Τουρισμός σε σχέση με τις άλλες οικονομικές και αναπτυξιακές διαδικασίες.
Τουρισμός και πολιτισμός.
Τουριστική πολιτική, έρευνα, ανάπτυξη.
Πιο λεπτομερώς αναφέρω στη συνέχεια όσα προτείνω ανά τομέα.
Α’) Υποδομές και έργα.
- Προώθηση διαδικασιών δημιουργίας νέου Αεροδρομίου Λέρου στον Μάρκελο.
- Αναβάθμιση των υπαρχόντων λιμένων και θυρών εισόδου τουριστών.
- Ολοκλήρωση των βασικών έργων υποδομής (ύδρευση, αποχέτευση, οδικό δίκτυο, απορρίμματα, κλπ) που αφορούν τον τουρισμό αλλά και την ανάπτυξη του τόπου γενικότερα.
- Αναβάθμιση της Λέρου σαν λιμάνι εισόδου για σκάφη.
- Αναβάθμιση του κόλπου Αλίντων συνολικά, αξιοποιώντας υπάρχουσες μελέτες και ενσωματώνοντάς τες σε μια συνολική μελέτη αξιοποίησης του κόλπου, από το Μπρούτζι μέχρι τα Δυό Λισκάρια: κατασκευή της προγραμματισμένης προβλήτας, δημιουργία άλλων μικρών προβλητών σε διάφορα σημεία, ολοκληρωμένο οδικό δίκτυο (περιφερειακός δρόμος Αλίντων), οργάνωση περιοχών αναψυχής, παρκινγκ, πεζοδρομήσεις, δημιουργία ποδηλατοδρόμων, οργάνωση περιοχών οργανωμένων θαλάσσιων αθλημάτων (πχ ιστιοσανίδων) κλπ.
- Αξιοποίηση διαφόρων παραλιών και του θαλάσσιου μετώπου του νησιού, με τη δημιουργία προβλητών και μικρών μαρινών σε όλο το νησί.
- Μελέτες και κατασκευή έργων διαπλάτυνσης παραλιών με τεχνικές μεθόδους που εξασφαλίζουν την βιώσιμη διαπλάτυνση, δεδομένου ότι οι δρόμοι αλλά και η άνοδος της στάθμης της θάλασσας έχουν ελαχιστοποιήσει τις υπάρχουσες παραλίες.
- Αναβάθμιση ιστορικού κέντρου και ειδικότερα του Πλατάνου και της Αγίας Μαρίνας, με αναπλάσεις, πεζοδρομήσεις, πλακοστρώσεις, φωτισμό, δρόμο προς Παντέλι, κλπ.
- Ανακαίνιση και αξιοποίηση Ανεμόμυλων στο Απιτίκι με τη δημιουργία θεματικών μουσείων λαογραφίας, λαϊκής τέχνης και παράδοσης, επισκευή του μηχανισμού άλεσης στον πρώτο ανεμόμυλο ώστε να λειτουργήσει σαν μουσείο μύλων.
- Αξιοποίηση αρχαιολογικών χώρων (ναός Άρτεμης, Μπρούτζι, Παλαιόκαστρο Ξηροκάμπου, κλπ)
- Συντήρηση, αναβάθμιση και αξιοποίηση του δικτύου ιστορικών διαδρομών Λέρου.
- Δημιουργία ή αναβάθμιση υπαρχόντων μονοπατιών και ολοκληρωμένων περιπατητικών διαδρομών σε διάφορες περιοχές του νησιού που προσφέρονται.
- Συντήρηση οδικού δικτύου και δημιουργία ποδηλατοδρόμων.
- Ανακαίνιση ιστορικών κτιρίων και επαναχρησιμοποίηση τους: α) Αγορά Λακκιού σαν αγορά ντόπιων αγροτικών προϊόντων στο ισόγειο και μουσείο αρχιτεκτονικής στον όροφο, β) Κτίριο Ποσειδόνιο για τις Τεχνικές υπηρεσίες στο Ισόγειο και φιλοξενία Πνευματικού Κέντρου, Φιλαρμονικής και Θεατρικής ομάδας στον όροφο.
- Περαιτέρω αξιοποίηση του Κάστρου της Λέρου με έργα προσβασιμότητας στον κεντρικό πύργο, αλλά και ανασκαφές και αναστηλώσεις στον περίβολο με τις κατοικίες των ιπποτών.
Β’) Η εκπαίδευση σαν τουριστική υποδομή.
Θεωρώ πως η εκπαίδευση είναι ένα κομβικό σημείο για την σωστή τουριστική ανάπτυξη και την μη ανάλωση των πόρων του νησιού, ώστε αυτή η ανάπτυξη να είναι αειφόρος και διαρκής.
Έτσι θεωρώ ότι πρέπει να γίνουν προγράμματα εκπαίδευσης στα δημοτικά και τα γυμνάσια-λύκεια του νησιού με τη συμμετοχή του Δήμου, ώστε να εισαχθούν μαθήματα και δράσεις για την περιβαλλοντική εκπαίδευση, την τουριστική οικονομία, την γεωργική οικονομία, την οικολογία, κλπ.
Γ’) Τουρισμός και οικονομικές αναπτυξιακές διαδικασίες.
– Βασικός στόχος είναι η διασύνδεση του τουριστικού προϊόντος με τον πρωτογενή τομέα, τον εμπορικό κόσμο και τον τομέα των υπολοίπων υπηρεσιών.
– Απαιτείται να δοθεί έμφαση στις καινοτόμες δραστηριότητες και να βοηθηθούν οι επιχειρηματικές δραστηριότητες που θα προσελκύουν θεματικές και εναλλακτικές μορφές τουρισμού (περιπατητικός τουρισμός, συνεδριακός τουρισμός, θαλάσσια αθλήματα, καταδύσεις, κλπ).
– Απαιτείται η ενίσχυση των τοπικών παραγωγών αγροτικών προϊόντων (μέλι, αλίπαστα, τυροκομικά προϊόντα, κρασί, κλπ) για την παραγωγή, την τυποποίηση και την διάθεση των προϊόντων.
– Δημιουργία αγοράς ντόπιων αγροτικών προϊόντων και τροφίμων στην Αγορά Λακκιού και στον Πλάτανο – Αγία Μαρίνα.
– Οργάνωση και βοήθεια για την αναβάθμιση πολλών επιχειρήσεων εστίασης για την πιστοποίηση ελληνικής κουζίνας.
Δ’) Τουρισμός και Πολιτισμός.
- Αξιοποίηση ιστορικών κτιρίων όπως αναφέραμε παραπάνω για στέγαση πολιτιστικών δραστηριοτήτων.
- Ανάδειξη και αξιοποίηση αρχαιολογικών χώρων, ιστορικών και πολιτιστικών μνημείων όπως ανέφερα πριν (ναός Άρτεμης, Παλαιόκαστρο, Κάστρο, Μπρούτζι, Ανεμόμυλοι, κλπ).
- Ενοποίηση των περισσότερων καλλιτεχνικών εκδηλώσεων σε ένα κεντρικό φεστιβάλ Λέρου, με αναβάθμιση των συμμετοχών καλλιτεχνών (διεθνούς εμβέλειας) και συμμετοχή και πρωτοβουλίες ιδιωτικών φορέων, ώστε να γίνει πολιτιστικό γεγονός που θα μπορεί να προσελκύσει κόσμο αλλά και να διαφημίσει τη Λέρο στην Ελλάδα αλλά και το εξωτερικό. Πιθανόν να είναι σκόπιμο αρχικά να συνδεθεί με κάποιο άλλο γνωστό φεστιβάλ του νησιωτικού χώρου ώστε να αποκτήσει όνομα και προπάντων για να καταφέρει να αποκτήσει τεχνογνωσία. Έτσι μπορεί να υπάρχει επιτυχία από την αρχή κιόλας της προσπάθειας.
Ε’) Τουριστική πολιτική, έρευνα, ανάπτυξη.
Σ’ αυτό το σημείο θέλω να τονίσω το βασικότερο σημείο της πρότασής μου, που είναι η αναβάθμιση του Δήμου σε κεντρικό φορέα χάραξης και συντονισμού τουριστικής πολιτικής. Αυτό απαιτεί την δημιουργία δομής στον Δήμο η οποία μαζί με τους εκπροσώπους όλων των κλάδων που συμμετέχουν στο τουριστικό προϊόν (επιμελητήρια, συλλόγους, κλπ), με ανοιχτές και δημοκρατικές διαδικασίες θα χαράσσουν την τουριστική πολιτική του νησιού μας. Προφανώς και η Τουριστική Επιτροπή του Δήμου μπορεί να αλλάξει τρόπο λειτουργίας και διαδικασίες και να αναλάβει αυτά τα καθήκοντα. Αυτή η δομή θα πρέπει να έχει τις εξής αρμοδιότητες και καθήκοντα:
– Συντονίζει όλες τις δυνάμεις του τουρισμού.
– Κατοχυρώνει σαν συνομιλητές του όλες τις οργανωμένες εκπροσωπήσεις των διαφόρων κλάδων που εμπλέκονται, όπως Επιμελητήριο Δωδ/σου, Ένωση Ξενοδόχων, Σύλλογο Ενοικιαζομένων δωματίων, εκπρόσωπο τουριστικών πρακτόρων, εκπρόσωπο Τεχνικού Επιμελητηρίου, Σύλλογο Εστιατόρων, Σύλλογο Εμπορικών Καταστημάτων.
– Αναλύει μαζί με τους παραπάνω την τουριστική πραγματικότητα.
– Διαμορφώνει την πολιτική που υποστηρίζει την συγκεκριμένη τουριστική ταυτότητα της Λέρου.
– Αποφασίζει την περεταίρω ανάπτυξη πολιτικών ή όχι.
– Αποφασίζει οικονομικά και φορολογικά κίνητρα και αντικίνητρα.
– Ενοποιεί και ελέγχει την εκπροσώπηση, συμμετοχή και γενικότερα την πραγματοποίηση της τουριστικής προβολής.
– Οργανώνει καμπάνιες προβολής και εξειδικεύει τις κάθε συμμετοχές στα όργανα προβολής.
– Εισηγείται στο Δημοτικό συμβούλιο δράσεις, ενέργειες και έργα βάσει μιας ολοκληρωμένης πρότασης.
– Ελέγχει τις επιχειρήσεις μέσω των συλλογικών τους οργάνων για εφαρμογή των πολιτικών που έχουν αποφασιστεί.
